Li gorî rapora nûçegihanê çandî yê Ajansa Navneteweyî ya Ehl-ul Beytê (s.x) ABNA-Di beşên berê yên vê gotarê [beş 1] û [beşa 2] de, dîroka çêkirina qebran ji aliyê Sunîyan ve li ser gorên kesayetiyên naskirî yên Sunet li goristana Baqî, herwiha lihevhatina hemû hiqûqnasên sunne li ser destûr danîna nîşanekê li ser gorê û ronîkirina axê gorê û heta nivîsandina navê miriyê hatiye diyarkirin.
Di vê gotarê de, hewlên sed salî yên alimên cîhana Îslamê ji bo vegerandina gorên kesayetiyên ku li Beqiyê hatine veşartin, hatiye nirxandin, her çend beşek ji wan xebatan bi bal alimên Şîa ve hatine kirin, lê bala wan tenê ne îmamên Baqî (a. Muttalib.
Di heyama sed salên borî de ev hewlên han bi awayên cuda ji aliyê kesayetiyên cuda yên Şîe û Sunîye ve hatine kirin û hûrgiliyên her yek ji wan ne di çarçoveya vê gotarê de ne, lê hinek ji wan behsa wan hatiye kirin.
Piştî wêrankirina Beqî, xwepêşandanên mezin li welatên cuda yên cîhanê ji aliyê Sunîyan û Şîeyan ve hatin lidarxistin û tundiya wan xwepêşandanan wisa bû ku hikûmeta Siûdiyê ji bo ku xwe ji encamên wê li cîhana Îslamê dûr bixe, neçar bû vê wêraniyê bi komên curbicur ve girêbide, ji wan “Bedewiyên nezan” û heta hinek “Behaî”. Lê derengxistina avakirina Baqî nîşan da ku ev mijar tenê behaneyek bû ji bo kêmkirina encamên olî û siyasî yên vê karesatê û hikûmeta Wehabî jî tu îradeya avakirina Baqî nîne.
Wêneyê goristana Baqî û mezargeha Îmamên (s.x) beriya wêrankirinê
Di yek ji wan hewldanên ku hatine kirin de, bi hewlên rehmetî Hucet-ul-Islam Ebdulrehman Saheb Fesul û li pey peymanên bi desthilatdarê Erebistana Siûdî re,biryar hat dayîn ku guhertinên taybet bên kirin, îmkana danîna keviran li ser gorên Îmamên Baqî (silav liwanbin) û çêkirina sîwanekê li ser goran.
Bêyî bikaranîna zêr û zîv, ev peyman bi qasî danîna kevirekî li ser gorên Îmamên (silav liwanbin) pêk hat.
Di sala 1371’an de “Konferansa Elam El-Îslam” an jî Kongreya Navdewletî ya Îslamê li bajarê Keraçî bi amadebûna alimên Şîe û Sunîyan û bi mijara Baqî di vê kongreyê de ji aliyê alimên Îranê Ayetullah Muhammed Husên Kaşif El-Xeta, Hacî Seyîd Emînedîn El Huseynî, Muftiyê Mezin ê Tehranê û Muftî El-Elraqinî ve hat lidarxistin. kongreyê, ji bo ku bi hikûmeta Erebîstana Siûdî re danûstandinan bike, ket Erebîstana Siûdî.
Ev her sê kesayetên îslamî tevî nûnerê Ayetullah Borucirdî li Medîneyê Ayetullah Seyîd Mihemed Teqî El-Ehmed Taleganî (birayê Celal El-Ehmed),ji bo temîrkirina goran, her wiha li ser tirbeyên Îmamên (a.s) jî karîbûn erêkirina hikûmeta Wehabî bistînin. Piştî vê peymanê,emîr Feysel cîgirê hicazê li gel Muzefer Alam balyozê Îranê li Erebistana Siûdî derbasî Medîneyê bûn û bi amadebûna parêzgarê Medîneyê merasima nûkirina avahiya Baqî dest pê kirm,di roja 13 Receba sala 1371’ê hicrî de roja jidayîkbûna Emîre Mumînîn aleyhîsselam dest pê kir.
Ayetullah Muhammed Husên Kaşif ul-Xeta - Ayetullah Seyîd El-Iraqin Tehranî - Hacî Seyîd Emînuddîn El-Huseynî
Her wiha li hev kirin ku gorên jin û kurên Pêxember Qasim û Îbrahîm û Ebbas mamê Pêxember û hinek sehabiyan jî hatin temîrkirin û hin nîşan li ser wan hatin danîn.
Ayetullah Seyîd Muhemed Teqî Talîqanî û çend kesayetiyên navdar ên Şîeyên Hîcazê xwebexş kirin ku heriyê li ser milên xwe deynin û ava bikin, lê vê carê dewleta Erebistana Siûdî bi behaneya rêkeftinê rê li cîbicîkirina vê rêkeftinê girt û piştî salekê di bûyereke gumanbar de Ayetullah Muhemed Teqî Talêqanî nûnerê Borêdîna yê mezin û şehîd bû.
Di van salan de, hewlên komek alimên ji welatên cuda, wek Şêx Mihemed Îbrahîm El Ehmedî ji Misrê, ku di salên 1929-1935-an de Şêxê Ezherê bû, Seyîd Muhammed Baqir Sedr ji Iraqê, komek alimên Tûnisî û kesên din ên navdar ên cîhana Îslamê, bi ser neket.
Ayetullah Seyîd Ehmed Taleqanî (Bavê Celal El-Ehmed) - Ayetullah Mihemed Teqî Taleqanî (birayê Celal El-Ehmed)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ayetullah Seyîd Ehmed Taleqanî (Bavê Celal El-Ehmed) - Ayetullah Mihemed Teqî Taleqanî (birayê Celal El-Ehmed) Çavkanî:
- Gotar: Bertekên li hember wêrankirina Baqî, Seyîd Elî Qazî Esker, çapa Miqat Hec jimare 112.
- Pirtûk: Hilweşandin û avakirina Baqî li gor rîwayeta belgeyan, Seyîd Elî Qazî Esker.
- Gotar: Nûavakirina Baqî û Reforma Îdareya Hecê Îbrahîmî di Ramanên Şêx Mihemed Îbrahîm El Ehmedî de, Belavoka Miqat Hec hejmar 124.
- Gotar: Ji nû ve xwendin, rexnekirin û tehlîlkirina bingehên Wehabîzmê di wêrankirina dîwanên heyî yên li Baqiyê ji perspektîfa olên îslamî, nivîskar: Mehdî Sejdî, Kovara Lêkolînên Hec û Hecê, sala 7, hejmara 1.
Seyîd Elî Esxer Hûsenî/ABNA
......................
Dawiya peyamê
Tags
Wehabîzm
Erebistan
Wêrankirina yên mayî
El-Ezher
Salvegera wêrankirina Baqî
Your Comment