Li gorî rapora nûçegihanê çandî yê Ajansa Navneteweyî ya Ehl-ul Beytê (s.x) -ABNA-Piştî şehîdketina Seyîd Hesen Nasrullah û guhertinên herêma navîn, Rejîma Sihyonîst bawer e ku fersenda herî baş ji bo lêdana tekane li laşê Berxwedanê hatîye. Di vê rewşê de, fişara bêhempa ya DYAyê û hin hikûmetên rojavayî li ser hikûmeta Libnanê ji bo bêçekkirina Hizbullahê, ne pêngavek navxweyî ye, lê beşek ji senaryoya mezin a parastina herêmî ya li gor menfeyên Îsraîlî ye. Ev plansazî, her çend di bin perdeya şîaran wek "Monopolkirina çekan di destê hikûmetê de" û "Avakirina aborî" tê pêşkêşkirin, lê di rastiyê de dikare ayenda Libnanê û tevaya eksena berxwedanê bi tirsê mezin re rû bi rû bike.
Nîqaşa bêçekkirina Hizbullaha Libnanê, mijareke ku her çend sal carek di fezaya siyasî ya vê welat de tê derxistin. Lê îro bi fişara derve ya mezin û arîşekirina herikînên navxweyî gihiştiye xalek hêşîneyê. Hikûmeta DYAyê bi şandina nûnerê xwe yê taybet, Thomas Barak, li Beyrûtê, bi eslî xwe şertên siyasî û ewlekarî li hikûmeta Libnanê dicîhîne. Ya ku mirov tê de şa dimîne, ev e ku beşek ji hêza Libnanê di nav de Joseph Aoun bi vê projeyê re hevdîtinê dike; mîna ku ezmûna tal a Sûriyeyê, êrîşên domdar yên Îsraêlî û wêranînên ku piştî lawazbûna eniya berxwedanê çêbûn, tu ders ji bo mesûlên Libnanê neanîne.
Projeyek di Rêya Menfeyên(Berjewendiyên) Amerîkayê û Îsraîlê de
Plana bêçekkirina Hizbullahê, di xuya de bi şîarên "Serweriya neteweyî" û "Monopolkirina çekan" tê derxistin, lê di binê de tiştek ji bicîhanîna stratejiya DYAyê ji bo ewlekirina ewlekarî ya tevaya Rejîma Dagirker nîne. Wașingtonê, wekî dabînkerê sereke yên alav û bûceya artêşa Libnanê, baş dizane ku bi rakirina Hizbullahê, dikare kontrola tevaya polîtîkaya parastina vê welat bi dest bixe. Encama vê pêvajoyê, tiştek ji bûna Libnanê wek hikûmet û artêşek bindestê ku destûra her protestoya biçûk jî li polîtîkayên DYAyê û Îsraêlî nade, dê tune be.
Rol û Cihê Hizbullahê di Parastina Libnanê de
Hizbullah ne tenê li dijî êrîşên Îsraîlî, lê di rûxandina tirsên navxweyî û herêmî wek DAIŞê de jî roleke biryardar lidar xistiye. Vê hereketê, bi dayîna hezaran şehîd û mesrefên mirovî û madî yên fireh, ji eybet û şerefa tevaya Libnanê - ne tenê ji bo Şiîyan - parastiye. Di demên gelek de, hikûmet û artêşa Libnanê tenê temaşevanê êrîşan bûne, ev hêzên berxwedanê bûn ku rê li ber pêşveçûna dijmin girtin û guhertina hevkêşeyên ewlekarî. Bi lawazkirina Hizbullahê wekî piştevanê rast yên yekîtiya erdê ya Libnanê, hikûmeta vê welatê ji ber girêdana wê bi DYAyê re ji bo dabînkirina alavên artêşê, bi eslî dê bibe hikûmeteke lawaz û bindest ku wê nehêle ku bi her awayî li dijî DYA û Rejîma Sihyonîst were.
Encamên Xeternak ên Bêçekkirinê
Rakirina kapasîteya çekdariya Hizbullahê tê wateya rakirina yek ji stûnên sereke yên eksena berxwedanê. Ev pêngav ne tenê ji bo Şiîyên Libnanê, lê ji bo tevaya herêmê jî xeternak dê be; ji ber ku Rejîma Sihyonîst gav bi gav dê li pey lawazkirin û rakirina girêkên din yên vê eksenê be. Ezmûn nîşan dide ku vekişîna li dijî fişarên Îsraêlî û Amerîkî, ne kêmbûna tirsê, lê zêdebûna wê tîne.
Çi Divê Bê Kirin? Çareseriyên Berxwedanê Bê Şerê Navxweyî
Rewîtîya Elî Larîcanî, Sekreterê Encûmena Bilind a Ewlekarî ya Îranê, li Beyrûtê pêngavek demdar û stratejîk e ku peyamek diyar ji dijminên eksena berxwedanê dişîne: Îran hîn jî piştevanê Hizbullahê û aştiya Libnanê ye.
Hizbullah baş dizane ku her têkiliyek navxweyî, daxwaza sereke ya Îsraêlî ye û dikare yekîtiya neteweyî ya Libnanê ji holê rake. Ji ber vê yekê, li dijî plansaziya bêçekkirinê divê bi taktîkên jîr û neçekdari were kirin:
1. Guhdarî nekirina biryarên bêçekkirinê û sekinîna li ser xizmetên civakî, tenduristî û perwerdehiyê li herêmen Şiînişîn. Ev stratejî, ku ji sala 2025an ve dest pê kiriye, bû sedema zêdebûna piştgiriya gel.
2. Afirandina hevbendiyên navxweyî bi komanên fileh û sunî yên dijî DYAyê re, ji bo berdanê ji pejirandina qanûnên bêçekkirinê di parlamenê de.
3. Destpêkirina kampanyaya medyayî "Em çekên xwe bernadin" di medyayên civakî, medyayên Libnanî û Erebî de, ji bo nîşandana roleya berxwedanê di parastina Libnanê de û naskirina projeya bêçekkirinê wek fêlîya Amerîkayî-Îsraêlî.
4. Bikaranîna amûrên parlamenî ji bo hêşînandina nîqaşa bêçekkirinê di nav mijarên navxweyî de û berdanê ji destdirêjiya derve.
5. Joseph Aoun divê bizanibe ku bê piştgirîya Hizbullahê nikaribû bigihîje posta serokatiya Libnanê û naha divê li bin fişara welatên rojavayî ji bo bêçekkirina Hizbullahê neyê qebûlkirin.
Encam
Biryar ji bo bêçekkirina Hizbullahê, ne tenê mijareke navxweyî ya Libnanê ye; lê beşek ji projeya mezin a DYAyê û Îsraêlê ye ji bo nûsaziya ewlekarî ya herêmê li gor xwe. Ev plansazî, heke were bicîhanîn, dê Libnanê ji yekta faktorê wê yê bertekî li dijî êrîşên Îsraêlî bêpar bike û rê ji bo desthilatdariya tevaya dijmin veke.
Çekên berxwedanê, ne tirs ji bo Libnanê, lê misogerê eybet, serxwebûn û ewlekarîya wê ne. Her hikûmetê ku ji vê faktorê vekişîne, dê di demek kurt de poşman be; ji ber ku bê berxwedan, Libnanê dê bibe welatek bêparastin û girêdayî. Eksena berxwedanê divê vê tirsê ne tenê wek xeterek ji bo Hizbullahê, lê wek êrîşek li tevaya avahiya ewlekarî û siyasî ya herêmê bibîne û bi yekîtî, jîrî û stratejiyên bandor li dijî wê were sekinîn.
Nivîsar:Pûrya Luayî, Pisporê Mijarên Navneteweyî
---
:Şîrove
Ev nivîsar nêrîna aliyekê (bi taybetî ya nêzîkî Îran û "eksena berxwedanê") li ser mijara bêçekkirina Hizbullahê dişibîne. Di vê nêrînê de, bêçekkirina Hizbullahê wek fêlîyeke Amerîkayî-Îsraîlî ya ji bo zeîfkirina berxwedana li dijî Îsraêlê tê dîtin. Nêrîna din a li ser vê mijarê, bi taybetî ya hikûmetên Rojava û hin hêzên navxweyî yên Libnanê, ev e ku Hizbullah wek dewletek di dewletê de dixebite û divê çekên wî ji binî ve were rakirin da ku hikûmeta navendî ya Libnanê bi awayekî rast were xurtkirin û kontrola tevaya çekan bi dest bixe. Mijara statûya Hizbullahê ji bo aştiya Libnanê û herêma navîn mijareke gelek tevlihev û niqaşî ye.
Your Comment