Li gorî rapora nûçegihanê çandî yê Ajansa Navneteweyî ya Ehl-ul Beytê (s.x) ABNA-«Aftab Malik», şandeya taybet a Austuralya bo şerê dijî nefreta li ser Îslam ((nefret û dijberiya li dijî mûslimanan)), ragihand ku di hemberî destpêka hêceta Îsraîl li kênara Xezze di Cotmehê 2023 de, bûyerên dijî Îslamê li herêma wê welatê bi awayekî giran zêde bûn.
Malik îro, înî rojê, rapora xwe ya yekem a 60 rûpelan pêşkêşî hukûmeta Austuralya kir; raporek ku di nav de 54 pêşniyar hene, di nav wan de guhertina qanûn û prosedûrên dijî terorîzmê ji bo lêkolîna îhtimala cûreyekî kişandina mafê neteweyî, û jî pêkanîna lêkolînekî fireh li ser îslamjirsî, sedemanên wê û tesîrê wê li siyaseta hukûmetê.
Wî ji rojnamevanan re got: «Rastî vê yekê ye ku nefreta li ser Îslam li Austuralya hêlîn dike; carinan tê neglect kirin, carinan jî tê red kirin, lê her gav berdewam nehatîye ber çav kirin.»
Malik zêde kir: « (nefret û dijberiya li dijî mûslimanan) piştî tecawaza 11ê Îlona 2001 zêdetir û binav kir. Ji 7 Cotmehê 2023 ve, tecawanên kesane li dijî îslamê di Australya de 150% zêde bûn û tecawanên serhêl (online) jî 250% zêdetir bûn.»
Di raporê wî de hate vebijartin ku îslamjirsî ne tenê mûsliman dikevin amanca xwe, lê her weha têkoşîna civakî û binyadên demokrasiyê li Australya dijî têxistinê ye.
Wêdan û Hişyariya Hukûmeta Awusturalya
«Anthony Albanese», Serokwezîrê Australya, got ku hukûmetê wê welatê bi baldarî pêşniyarên Malik êdî lê dîtinê dike. Armanca ku kesên Australyayî li ser bingeha baweriyên olî têgihîştin ne tenê tecawaz e, lê tecawaza li ser nirxên bingehîn a me ye.
Albanese zêde kir: «Divê nefreta, tirs û tecessus ku (nefret û dijberiya li dijî mûslimanan) û çatla civakî dimeşîne, betalkirin. Hemû Australyayî divê xwe ewle hîsbikin, li her civakê ku dijînin.»
Hukûmeta Australya qebûl kir ku ji destpêka şerê Îsraîl û Hêzên Filistînî, bûyerên îslamjirsî li vê welatê bi awayekê mezin zêde bûn.
Hêdî, rêjeya mûsliman li Australya
Li gorî serşoktiya neteweyî ya sala 2021, mûslimanan li Australya takriben 3.2% yên gelê wê welatê ne.
Qetînî:
Gotinên wê raporê ji bo temaşe, fahm û çarên pêşîn li dijî îslamjirsî di Austuralya de girîng in.
Bale, bi kêfxweşî. Ez ê bêtir şirove bidim ser vê rapor û rewşa îslamjirsî li Australya.
1. Zêdebûna Îslamjirsî (nefret û dijberiya li dijî mûslimanan) di Austuralya de
Di raporê Aftab Malik de, di sala 2023 û 2024 de piştî destpêka şerê li Xezze, bûyerên dijî mûsliman bi awayekê giran zêde bûn. Ev zêdebûn tenê tecawanên fizîkî ne, lê her weha tecawanên dijîtal û nafratparêzî online jî jê re tê hesibandin.
- 150% zêdebûna tecawanên kesane (wekî tecawanên şexsî û bûyerên fizîkî)
- 250% zêdebûna tecawanên online (ji aliyê hate şandin, îğtiyaz, şermandin, qelatên dijîtal û peyamên nafratperwer)
Ev danezanîyan nîşan dide ku ne tenê di cîhanê de, lê di nav Australya jî rewşa îslamjirsî di warê şer û têkçûnên cîhanî de zêde dibe.
2. Çi Sedem û Astengîyan Hene?
- Rêveberiya siyasî: Yek ji sedeman ew e ku piştî 11ê Îlona 2001, yên ku di serkeftina şerê dijî terorîzmê de kiryar bûn, şêwaza tecawazê zêdetir û binav bû.
- Kultûr û mêjû: Di civaka Australya de piraniya kesan hîn jî dîtin ku islamjirsî wek tiştê normî û ya herî zêde yê cihê xwe digire, hîn çêdikeve bêserhildan.
- Zêdebûna şer û ketina aqideyên cîhanî: Şerê Israil û Hamas, kesên neçevirandî yên li ser navneteweyî û di medyayê de têkiliyekî ji aliyê mafê dinî, siyasî, û civakî zêde kir.
3. Têkiliyên Civakî û Politikî
- Civaka mûsliman: Pêşbîniya hîsiyata ewlehiya wan kêm bûye, ku tê de di bin hurmeta xwe yên olî jî bêhtir ji nava cemaetê bi dilşadî nayê temaşe kirin.
- Nerwazîya civakî: Ev rewş dikare jî şiklê çatla civakî (polarization) û nifaqê di nav hevparan de zêde bike.
- Dizî û bêbawerî li rêxistinên hukumetî: Gelek mûsliman hîsdikin ku rapor û daxwazên wan bêdeng û bêserîyan têne girtin, û encamê nehatîye kirin.
4. Pêşniyarên Aftab Malik
Malik di raporê xwe de 54 pêşniyar kir, ku girîngtirîn wan ev in:
- Guhertina qanûnên dijî terorîzmê ji bo ku îhtimala diskrîminasyonê bi awayekî cîhanî tê kontrol kirin.
- Pêşketina lêkolînên fireh ser sedemanên îslamjirsî û tesîrên wê li siyaseta hukûmetê.
- Parastina mafên dinî û mafê wan ku hatine binçavkirin.
- Rêxistina mekanîzmên nû ji bo raporkirina tecawan û şermezarîya dijî mûsliman.
5. Rewşa Hikûmet û Civak
- Serokwezîr Albanese dest bi guhertinê dike û got ku hukûmetê xwe bi pêşniyarên raporê pirr baldar dike.
- Hikûmet bi xwerû divê nefreta dijî Îslam û têkoşîna wê li civakê betalkirin.
- Aktivîstên civakî û komên mafê mirovan jî di vê navçeyê de dixebitin da ku agahîyên zanînî bikirin û civak bi awayekî aram bikevin.
6. Mişarekariya Civakî
- Komên civakî, civakî, akademîk û medya di derbarê îslamjirsî de rolê girîng lîstinê dixebitin, bi taybetî di raporkirinê, ragihandin û şopandinê re.
- Ew divê bi hevkarî yên hukûmet û şerketên cemaetî ve çalakî bikin.
7. Xulasa
Rewşa îslamjirsî li Australya pir giran e û bêyî çareserkirina xwerû, dibe ku civaka wê welatê ji hev dûr bibe û hîsê ewlehiya mûsliman kêm bibe. Rapora Aftab Malik di vê bajarê de çarê û pêşniyarên xwe bidest xwestiye da ku hukûmet û civak bi hev ve bibin û civaka ber bi rêza hev bikin.
Your Comment